YAZILIM UÇAK DÜŞÜRÜR MÜ?

N. Kaya KILAN

                                                                                                                                                                           [email protected]

                                                                                                                                                                        15.01.2020

Geçen hafta Tahran’dan Kiev’e giden Ukrayna Havayolları’na ait yolcu uçağının İran savunma sistemleri tarafından vurularak düşürülmesi ile, 173 kişinin hayata veda etmesi kuşkusuz çok üzücü bir olaydı…

Uçağın nasıl düşürüldüğüne ilişkin açıklamalar arasında: ” Söz konusu uçak, bu şartlarda insani hata sonucu ve kasıtlı olmayarak hedef alınarak düşmüş tür.”  Açıklaması da vardı. Bu açıklama bana:  2 Haziran 1961 de Ankara’da ULUS Gazetesinde yayımlanan “Asrın Yeni Buluşu Elektronik Beyin” başlıklı makalemi anımsattı.

Makalenin bir bölümü “Computer and Automation”  Dergisinde okuduğum, ABD Silahlı Kuvvetlerinin dış “hava taarruzlarına” karşı yeni bir savunma sistemi kurduklarını anlatıyordu:  … “ ABD 3. Bir dünya savaşında kendini savunmak için, tüm sahilleri boyunca yapma adacıklar üzerinde   bir radar zinciri kurmuştu. Bu sayede her hangi bir hava hücumuna karşı düşman uçak ya da roketlerin hareketlerini çok kısa sürelere izleyebilecek ve hızla durum değerlendirmesi yapılabilecekti. Sözü edilen radar sistemi uzaya devamlı elektronik dalga gönderecek ve her hangi cisme çarparak geri gelen dalgalar radar alıcıları yolu ile toplanarak, “Elektronik Beyin”deki “beyin”de bulunan programlar-yazılım aracılığı ile değerlendirilerek, alınması gerekli en iyi önlem    belirlenerek uygulanacaktı. … Örneğin değerlendirme Rusya’nın hava hücumu şeklinde değerlendirilirse, en yakın füze hava alanı uyarılarak hemen karşı savunmaya geçecekti…

Bir gün; hava savunma sistemini denetleyen “beyin” dönem sinyallerii hava hücumu şeklinde değerlendirmiş ve karşı hücum emrini hazırlamıştı.

Ancak, bir savaş kuşkusunun olmadığı zamanlarda “Elektronik Beyinin” karşı hücum değerlendirmesinde, sonucunun  gerçekleştirilmesi, için bir “Değer-lendirme Komuta Grubunun” onayının istenmesi koşulunun  da yazılıma eklenmesi uygun bulunmuştu. Yapılan incelemede:

Gök cismi Ayın dönüşünün her 3 yılda olabilen, ayın eğilim değişimine çarpan dalgaların geri dönüşlerinin  düşman hücumundan beklenen dalgalarla eşdeğer yakalandığı belirlenmiş ve gerekli önlem eklenmiştir….”

Böylece, diyebiliriz ki, üçüncü dünya  savaşı, ya da istenmeyen bir uçak kazası dikkatsiz bir çözümleme yazılımının içeriğinden doğabilir…