Suudi Arabistan’ın Gelecek Projesi: NEOM

Buğra Ayan

Mühendis Yazar

17.01.2018

2017, Suudi Arabistan’ın bol bol dünya gündeminde yer aldığı bir yıl oldu. Saray içi çekişme dedikoduları, yolsuzluk operasyonları derken ülke yepyeni bir projeyle teknoloji gündemine de girdi. Babası Kral Salman’ın 2015’te göreve gelmesinden beri hızla yükselen Birinci Veliaht Prens Muhammed bin Salman “NEOM” ismini verdiği projeyi Kasım ayında tanıttı. Proje oldukça yeniydi, zira discoverneom.com isimli alan adı dahi Ekim ayının sonlarına doğru kayıt edilmişti.

Suudi Arabistan’ın düşen petrol fiyatlarından sonra  “Vizyon 2030” olarak tanımladığı ve ülkeyi teknoloji, endüstri, inovasyon gibi konulara odaklayacak çalışmaları dahilinde yapılan bir proje NEOM. Bu hayalin bütçesinin 500 milyar dolar olacağı Veliaht Salman tarafından duyuruldu.

NEOM arapça bir kelime değil. Al Arabiya televizyonuna göre NEO , latincedeki yeni kelimesinden geliyor, sondaki M harfi ise gelecek vurgusunu barındırıyor. Suudi Arabistan’ın kuzey doğusunda, üç ülke arasındaki özel bir bölgede yapılacak olan proje iddialı bir söyleme de sahip. “NEOM ile inovasyon sınırlarını insan uygarlığının en üst seviyesine getireceğiz!”  NEOM’un Mısır ve Ürdün sınırları dâhilindeki arazileri de içerecek olan, toplam 26.500 kilometrekarelik alanda yapılması planlanıyor. Veliaht Salman ülke ekonomisini petrolden farklı bir gelir kaynağına odaklamanın doğru olacağı düşüncesiyle NEOM projesinde rüzgar ve güneş enerjisinin öncelikli kaynaklar arasında olacağını belirtiyor. Sadece enerji konusunda değil bir çok konuda kendi kendine yetebilen “yapay akıllı bir şehir” yapma hayalinde olduğu açıklamalarının satır aralarına yansıyor. Ayrıca NEOM bölge insanı için Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’yı (GSYH) dünyadaki en yüksek seviyeye çıkarmayı hedefliyor. Bölge demişken elbette İsrail denklemin dışında değil. Kanada merkezli araştırma kuruluşu Global Research NEOM projesiyle İsrail’in de tanınacağını ve Tel Aviv’in projeye dahil edilebileceğini dile getiriyor.

Bu iddiaları bir kenara bırakıp NEOM’a yakından bakarsak 9 alana odaklanan bir proje olduğunu görüyoruz. Bunlar; su ve enerji, gıda, biyoteknoloji, teknoloji, dijital bilim, medya, eğlence ve üretim. Bu başlıkların bazılarına daha yakından bakalım:

Su ve Enerji : Neom projesinde rüzgar türbinleri ve geniş güneş enerjisi panelleri kullanılması planlanıyor. Bu şekilde hem havanın temiz ve berrak olması sağlanacak hem de henüz bilinmeyen yepyeni enerji üretim ve depolama geleceğine öncülük edilecek.

Ulaşım: NEOM projesinde ulaşımın “yeşil ulaşım sistemleri” olarak tanımlanan sistemlerle gerçekleşmesi bekleniyor. Petrolün “p” si dahi geçmiyor.

Sağlık: NEOM projesi biyoteknoloji araştırmalarına ayrı bir başlık açıyor ve kök hücre araştırması, nanobiyoloji ve biyomühendislik konularında bölgenin merkezi olma ideali olduğunu belirtiyor.

Gıda : NEOM gıda konusunda da iddialı bir tavır sergiliyor. “Çölün ortasında taze yiyecekleri nasıl bulacaksınız ” sorusuna dikey kent çiftlikleri, güneş enerjili seralar ve deniz suyundan dönüştürülecek su kaynakları ile cevap vereceğini söylüyor.

Üretim: İleri imalat teknolojileri NEOM projesinde önemli bir başlık olarak öne çıkıyor. Nanoteknoloji, 3 boyutlu yazıcılar, sensörler, nesnelerin interneti konusundaki cihazlar, elektrikli arabalar, robotik teknolojileri öncelikli üretim alanları arasında yer alıyor.

Medya: Medya konusu Arap coğrafyası için, Arap Baharı gibi gündemlerle önem kazanan bir başlıktı. NEOM projesinde medya konusu da ayrı bir başlıkta ele alınmış ve projenin dünyanın en seçkin yönetmenlerine ilham vereceği vurgulanmış. Film, TV, müzik, video oyunları ve sosyal medya içerikleri konusunda özel olarak üretim yapılarak tüm dünyanın dikkatinin çekilmesi hedefleniyor.

Eğlence: Projede performans gösterileri, görsel şovlar, ünlü restorantlar ile dünyanın farklı başkentlerini aşacak bir eğlence deneyimi sunulması hedefleniyor. Füturistik parklar ve şehrin merkezinde yer alacak dev bir bahçe ile destansı günler yaşama vaadi sunuluyor.

Teknoloji: NEOM denildiğinde ilk akla gelen başlık olan teknoloji ilgili ipuçları NEOM meraklıları için paylaşılmış. Dikkat çeken anahtar kelimeler: açık kaynaklı bir platform, veri analizleri, kentlerde yenilikler yapabilecek mucitler. Bunların yanında yapay zeka, sanal gerçeklik , akıllı cihazların da yoğun olarak kullanılacağı dile getiriliyor.

NEOM oldukça iddialı bir proje. Almanya Endüstri 4.0 derken, Japonya Toplum 5.0’ı gündem yaparken bölgemizde de NEOM projesiyle bir Arap ekolü oluşturulmaya çalışıyor. Peki, asırlardır bu coğrafya da olacak Türklerin projesi ne olacak ?